Samenleving

Als fysiek contact op redelijke termijn weer mogelijk is, blijven de effecten van de coronapandemie op dit programma gering. Hoewel de pandemie de voortgang van sommige projecten hinderde,  zoals bij de uitvoering van het plan ‘werk, inkomen en statushouders’, realiseren we naar verwachting de meeste ambities voor dit programma. Hierin staat de onder meer de ‘directe’ zorg voor inwoners van Ommen centraal. Dit doen we vooral samen met onze zorgaanbieders en andere betrokken organisaties. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• De met de gemeenteraad en andere samenwerkingspartners op te stellen nieuwe transformatieagenda. Vanuit participatief oogpunt belegden we hiervoor diverse bijeenkomsten. Deze agenda werkt door in de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning, Jeugdwet en Participatiewet en bieden we in het 1e kwartaal van 2021 aan de gemeenteraad aan.
• De ondertekening van het Ommer sport- en preventieakkoord met en door verschillende organisaties.
• Ontwikkelingen voor de realisatie van Kindplein West en eerste verkenning van de realisatie Kindplein Oost.
• Afspraken met Vechtdal Wonen voor levensfasegerichte woningen.
• Integreren van de taakvelden uitvoering van Werk en Inkomen, schuldhulpverlening en vroegsignalering in het Samen Doen-team Ommen.
• Realisatie van SAM& Overijssel (samen voor alle kinderen).
• Intensivering van onze samenwerking met Larcom.
• De bouw van het Cultuurhistorisch Centrum Ommen.
• Verkrijgen van het Europese erfgoedlabel Koloniën van Weldadigheid  voor de Ommerschans  en onderzoek naar het bezoekerscentrum Ommerschans.
• Renovaties van sportparken met kunstgras.
• Realisatie van verschillende maatschappelijke initiatieven, zoals het inloophuis, anwb-automaatje en verfraaiing van de fietstunnel Stegeren.
• Uitbreiding van de maatschappelijke functie van de bibliotheek naar een meer centrale ketenpartner voor taalontwikkeling.
• Belangrijke stappen via Vitaal Vechtdal in de ontwikkeling van positieve gezondheid. Zoals de uitvoering van verschillende BRAVO-projecten voor jong en oud, gericht op meer beweging, gezonde voeding en ontspanning en minder roken en alcohol.

Demografische veranderingen hebben de grootste impact, specifiek de dubbele vergijzing in de komende jaren. De effecten hiervan zien we steeds duidelijker. De verwachte bevolkingsgroei compenseert die onvoldoende, zeker in landelijke gebieden zoals Ommen. Daarnaast zien we effecten van de coronapandemie op de lokale bevolkingssamenstelling, zoals een afname van immigratie. Als de trend van digitalisering doorzet, biedt dit kansen voor het vestigen in landelijke gebieden. Bijvoorbeeld doordat de afstand woon-werkverkeer minder belangrijk wordt.

Om aan de toenemende zorgvraag te voldoen is een transformatie van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij nodig. De visie op ons handelen en onze rol als gemeente passen we hierop aan. We stimuleren zelfredzaamheid, bijvoorbeeld door (kleinschalig) particuliere initiatieven ruimte te bieden. Participatie krijgt een bredere betekenis en houdt verband met sociale begrippen die het waard zijn om na te streven.

Een andere ontwikkeling die hier voor een deel haaks op staat, is de toenemende individualisering. We passen werk, inkomen en vrijetijdsbesteding steeds meer aan op individuele voorkeuren. Zo ontstaat er een grotere diversiteit in de indeling van dagelijkse activiteiten en lossere omgangsvormen. En de deelname aan maatschappelijke activiteiten zoals vrijwilligerswerk neemt af.

De transformatie naar een participatiemaatschappij en het vertalen van landelijke ontwikkelingen is een complexe opgave met nauwelijks ruimte voor uitstel. We willen daarom proactief handelen en de opgaven scherp in ons lokale beleid opnemen.

Bibliotheek Ommen bijdrage taalpunt

Ongeveer 8-11% van onze inwoners is laaggeletterd en een nog groter aantal is digitaal niet vaardig. Voor het vergroten van de geletterdheid en digitale vaardigheden, willen we het bereik van ons huidige taalpunt vergroten en het aanbod verbreden en meer variëren. De Bibliotheek voert dit uit.

Kindplein Oost

De gemeenteraad stelde eind 2015 het integrale huisvestingplan basisonderwijs vast. Als onderdeel van dit plan realiseren we twee kindpleinen (West en Oost). Conform de haalbaarheidsnotitie van de schoolbesturen realiseren we Kindplein Oost ongeveer 10 jaar ná de realisatie van Kindplein West. Verplaatsing van de supermarkt Aldi maakt een eventuele eerdere realisatie mogelijk. De realisatie van Kindplein Oost heeft directe gevolgen voor de onderhoudsplannen voor het Fluitekruid. Als we dit plein namelijk spoediger realiseren, worden de forse investeringen in onderhoud van het Fluitekruid overbodig. Voor de voorbereidingsfase van Kindplein Oost vragen we een incidenteel krediet van € 150.000 voor 2 jaar en een structurele kapitaalslast van € 226.000 per jaar na de beoogde realisatie in 2023.

Vervoerskosten leerlingen

De aanbestede partij die voor ons leerlingen vervoert, bracht op basis van zijn contract met ons een aantal aanvullende kosten in rekening.  Deze zijn structureel.

Lokale integratie nieuwkomers

In het verleden stelde het Rijk middelen beschikbaar voor de crisisopvang van asielzoekers. Deze post van € 38.000 is ten onrechte structureel opgenomen in de begroting. We ontvangen deze middelen logischerwijs niet langer (sinds 2017). De correctie op deze inkomstenpost levert een structurele negatieve ombuiging op.

Inloophuis

Het inloophuis in Ommen vervult een belangrijke maatschappelijke functie en biedt onze inwoners de gelegenheid om elkaar laagdrempelig te ontmoeten. Dit huis is een belangrijk onderdeel van ‘aandacht voor de kwetsbare inwoners’ in ons bestuursakkoord. De organisatie (overheidsparticipatie) van het inloophuis past in onze Ommen 4.0 visie van regie- en netwerkgemeente. Dit maatschappelijke initiatief willen we daarom meerjarig ondersteunen vanuit het budget maatschappelijke initiatieven in de exploitatiekosten. Daar is voor het bestuur een verplichting aan verbonden om additionele financiering te dekken met bijvoorbeeld sponsoring.   

Uitbreiding Boslustschool met 2 lokalen

Stichting Aquila diende een formele huisvestingsaanvraag in bij ons voor een permanente uitbreiding van 2 lokalen in de Boslustschool in Ommen. Met deze aanvraag wil Aquila in de komende jaren de structurele groei van het leerlingenaantal en toename van de zorgzwaarte van deze populatie opvangen. Ze baseerde haar aanvraag op de onderwijshuisvestingsverordening.

Onderhoudsplanning binnen- en buitensport

De gemeente Ommen bezit en beheert meerdere binnen- en buitensportvoorzieningen. Naast het gemeentelijke vastgoed vergt ook het onderhoud van de sportvoorzieningen in Ommen een nieuwe aanpak. Om op een goede wijze invulling te geven aan het beheer en onderhoud van binnen- en buitensportaccommodaties is het van belang om allereerst te onderzoeken wat nodig is aan sportvoorzieningen op dit moment en op lange(re) termijn. Dit door middel van een behoefte- en capaciteitsonderzoek. De resultaten van dit onderzoek kunnen van invloed zijn op de beheer- en onderhoudskosten en investeringen op korte en langere termijn.

Inzet op inrichten en uitvoering geven aan schuldhulpverlening

Sinds begin 2020 brachten we de schuldhulpverlening onder bij het Samen Doen-team Ommen. De uitvoering verzorgen een schuldhulpverlener (0,20 fte) en de Gemeentelijke Krediet Bank (Assen). Zij besteden aandacht aan de financiële problemen van onze inwoners en kijken daarnaast naar andere leefgebieden, zoals de woonsituatie, gezondheid en eventuele opvoeding van kinderen. Deze bredere blik past bij de toenemende aandacht voor gedragsverandering in de schuldhulpverlening. Deze integrale aanpak draagt bij aan de zelfredzaamheid van inwoners. Vanaf 1 januari 2021 voeren we diverse aangepaste en nieuwe wettelijke kaders in: de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet, Wet stroomlijning keten voor derdenbeslag, Wet adviesrecht van gemeente bij schuldenbewind en wijziging van de Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening. Hieruit vloeit een intensievere betrokkenheid van de gemeente voort. Daarnaast neemt, onder meer door de coronapandemie, het aantal inwoners met problematische schulden fors toe. Voor het opvangen van deze ontwikkelingen zetten we in 2021 extra in op onze reguliere taken en de inrichting van een passende aanpak en processen met een incidentele investering van € 26.000. De tijdelijke uitbreiding voor de opvang van de extra instroom inwoners met problematische schulden als gevolg van de coronapandemie, nemen we op bij de tijdelijk gevraagde inzet voor de coronamaatregelen.

IJsbaan renovatie

Het water op het terrein van de ijsbaan kan men niet langer reguleren. Dit probleem ontstond mogelijk door herinrichtingswerkzaamheden nabij de ijsbaan. Voor een renovatie waarmee we dit probleem oplossen, vragen we een bijdrage van € 25.000.

Praktijkondersteuner Huisarts-Jeugd (POH-Jeugd)

We vinden het belangrijk kinderen en jongeren waar nodig snel en gericht te verwijzen naar specialistische hulp. Een goed instrument hiervoor is de inzet van een Praktijkondersteuner Huisarts-Jeugd (POH-Jeugd). Deze fungeert als filter voor de toegang tot jeugdhulp en kan heel goed beoordelen wat een kind nodig heeft. De verwijzing naar specialistische jeugdhulp is hierdoor  gerichter, waardoor het aantal zal afnemen. Dat leidt automatisch tot een besparing op het budget jeugdhulp. We starten in 2021 met deze werkwijze en evalueren na 2 jaar of we de afname in verwijzingen en besparing op jeugdhulp realiseren. Omdat we structurele effecten pas na de evaluatie zien, nemen we voor deze fase incidentele kosten op.

Onderzoek haalbaarheid Hospice

We voeren een onderzoek uit naar een hospice in onze gemeente: is hieraan behoefte, is er draagvlak en is het haalbaar? Of hier kosten mee gemoeid zijn en welke, is nog niet helder. We denken aan incidentele en structurele kosten.

Ventilatie schoolgebouwen

Goede ventilatie op scholen is belangrijk. Door de coronapandemie kwam hier extra aandacht voor.  In augustus vroegen we alle schoolbesturen de ventilatie op hun scholen te onderzoeken. Wij deden dit voor de onderwijsgebouwen waarvoor wij juridisch verantwoordelijk zijn. Het Rijk stelde een aanvullende regeling in voor die ventilatie: ‘specifieke uitkering ventilatie op scholen ( SUVIS)’. Deze regeling subsidieerde voor 30% maatregelen voor energiezuinige klimaatverbetering. Uit onderzoek naar de kwaliteit van ventilatie op alle 4 gemeentelijke onderwijsgebouwen (Boslust, locatie laarakkers, Carrousel (gebruik Vechtdalcollege), Fluitekruid en Julianaschool (tijdelijk Koloriet) blijken investeringen voor verbetering nodig. Deze ramen we in totaal op € 368.000. We kiezen voor een afschrijvingstermijn van 10 jaar vanwege de verwachte gebruiksduur. Als we uitgaan van 30% subsidie, bedraagt de jaarlijkse structurele last € 28.500.

Stijgende kosten Sociaal Domein
Voor het Sociaal Domein signaleren we enkele (landelijke) ontwikkelingen met grote financiële gevolgen. Bijvoorbeeld de toenemende vergrijzing, stijgende lokale inzet van ondersteuning door ambulantisering en de invoering van het Wmo-abonnementstarief. Mede hierdoor verwachten we de komende jaren een stijging van de kosten in het Sociaal Domein. Het vervullen van onze taken en ambities in dit domein, vraagt om een innovatieve houding ten aanzien van de beschikbare middelen. Daarom richten we ons meer op preventie en interventies voor kostenbeheersing. Denk hierbij aan aanscherping van huidige contracten, optimaliseren van de toegang tot ondersteuning en het opzetten van algemene voorzieningen voor slimmere en betere arrangementen. De exacte omvang van de stijgende kosten en onze inzet is op dit moment nog niet inzichtelijk.